کبد چرب چگونه ایجاد می‌شود؟

کبد مسئول تجزیه و از بین بردن سموم از بدن و کمک به دفع آن‌ها است و کبد چرب با تخریب سلول‌های کبدی همراه است. کبد چرب دونوع اصلی دارد.

• کبد چرب الکلی

کبد چرب الکلی همانطور که از نام آن پیداست براثر مصرف زیاد الکل ایجاد می‌شود. کبد مسئول سم‌زدایی از بدن است و باعث شکسته شدن و تجزیه الکل می‌شود. در این فرایند مواد زائد و مضر حاصل از تجزیه الکل به کبد آسیب می‌زند و باعث التهاب در سلول‌های کبدی می‌شود. تداوم استفاده از الکل به مرور زمان آسیب به کبد را بیشتر می‌کند.  کبد چرب الکلی فقط کسانی را مبتلا می‌کند که الکل می‌نوشند و در افراد دیگر شایع نیست.

• کبد چرب غیرالکلی

کبدچرب غیر الکی کاملا به سبک زندگی فرد بستگی دارد. مبتلایان به کبد چرب غیرالکی فعالیت بدنی ندارند و ورزش نمی‌کنند، غذاهای چرب و پر کالری می‌خورند و طبیعتا این افراد اضافه وزن هم دارند.

علائم بیماری کبد چرب چیست؟

بیماری‌های کبدی در مراحل اولیه بیماری نشانه‌ای ندارد و فرد متوجه بیماری نمی‌شود. اما پیشرفت اختلال و عارضه در کبد سبب می‌شود نشانه‌ها کم‌کم ظاهر شود.  تظاهرات و نشانه‌های بیماری کبد چرب در افراد مختلف یکسان نیست و در هر کسی یک نوع ظاهر می‌شود اما برخی نشانه‌ها در تمام افراد مبتلا به کبد چرب مشاهده می‌شود. این علائم شامل موارد زیر است:

• خستگی و ضعف عمومی بدن
• حالت تهوع
• بی‌اشتهایی
• درد بالا و سمت راست شکم
• بزرگی کبد
• بروز لکه‌های پوستی قهوه‌ای رنگ

با توجه به این‌که بیماری کبد چرب خاموش است و در مراحل اولیه علامتی ندارد از کجا بفهمیم که کبد چرب داریم؟ ساده‌ترین راه برای این‌که بفهمیم در معرض خطر کبد چرب هستیم یا نه کنترل وزن است. اگر اضافه وزن دارید و BMI شما بیش از مقدار طبیعی است یا توده‌ی چربی دور شکم شما را گرفته است و اهل ورزش کردن هم نیستید باید به زودی منتظر بیماری کبد چرب و نشانه‌های آن باشید.

کبد چرب در چه کسانی شایع‌تر است؟

هر بیماری در گروه خاصی از افراد بیشتر از بقیه شیوع پیدا می‌کند. بیماری کبد چرب هم در افراد زیر شایع‌تر از بقیه افراد است.

• کسانی که مبتلا به دیابت هستند.
• کسانی که اضافه وزن دارند.
• کسانی که مبتلا به پرفشاری خون یا چربی خون هستند.
• کسانی که چربی دور شکم دارند.

کبد چرب در کودکان

کبد چرب در کودکان به‌دلیل اضافه وزن و کم‌تحرکی ایجاد می‌شود. علائم کبد چرب در کودکان مانند بزرگسالان با :

• ضعف و خستگی
• درد در بالای شکم و سمت راست
• ریزش ‌مو

همچنین ممکن است کودک در اثر کبد چرب دچار زردی هم بشود.

کبد چرب بارداری (ALFP) شیوع زیادی ندارد. مادران باردار مبتلا به کبد چرب نیز در مراحل اولیه‌ی بیماری علامتی ندارند اما با بیشتر شدن آسیب‌های کبدی نشانه‌ها ظاهر می‌شود و به همین جهت معمولا در سه ماه‌ی سوم بارداری نشانه‌ها ظاهر می‌شود.  عوارض کبد چرب بارداری ممکن است مادر و جنین را درگیر کند. این عوارض شامل نارسایی کبدی، نارسایی کلیه، عفونت و خونریزی است.  علت بروز کبد چرب در بارداری موارد زیر است:

• ابتلای قبلی مادر باردار به بیماری‌های کبدی
• تغییرات هورمونی دوران بارداری

اگرچه کبد چرب در زنان باردار عارضه‌ای نادر است اما به دلیل خطرات آن ممکن است تشخیص پزشک زایمان زودتر از موعد باشد و تا چند روز بعد از زایمان هم اقدامات پیگیرانه انجام شود.

راه‌های تشخیص بیماری کبد چرب چیست؟

اگرچه بیماری کبد چرب در مراحل خفیف نشانه‌ی بالینی ندارد اما در همان مراحل هم با آزمایش کبدچرب و سونوگرافی قابل تشخیص است.

1. سونوگرافی شکمی التراسوند

اولین اقدام برای تشخیص کبد چرب سونوگرافی است. سونوگرافی میزان بزرگ شدن کبد را مشخص می‌کند. همچنین با انواع دیگری از سونوگرافی به نام الاستوگرافی میزان سفتی کبد یا فیبروز و زخم در آن مشخص می‌شود.

2. آزمایش خون

کبد چرب در آزمایش خون با بررسی موارد زیر بیماری مورد تشخیص قرار می‌گیرد.

• شمارش کامل گلبول های خون
• آزمایش قند خون ناشتا
• آزمایش هموگلوبین A1C که قند خون را نشان می دهد
• تعیین سطح کلسترول و تری گلیسیرید در خون
• آزمایش هپاتیت مزمن ویروسی
• بیوپسی کبد

درصورتی‌که روش‌های پیشین نتواند میزان آسیب به کبد را مشخص کند بیوپسی به منظور برداشتن قسمتی از بافت کبد انجام می‌شود. سپس میزان التهاب بررسی می‌شود.

تعیین گرید کبد چرب چگونه است؟

بررسی میزان آسیب وارده به کبد از طریق سونوگرافی انجام می‌شود و سپس کبد بر اساس درجه‌ی آسیب و نوع درمان متناسب با آن تقسیم بندی می‌شود. انواع گرید چربی شامل موارد زیر است:

• کبد چرب گرید ۱: این نوع از آسیب خفیف است و آسیبی به کبد وارد نمی‌کند.
• کبد چرب گرید ۲: میزان آسیب به کبد دراین سطح بیشتر شده است و لازم است دارو درمانی شروع شود. اگر در این مرحله بیماری مورد غفلت قرار بگیرد پیشرفت می‌کند و درمان آن سخت‌تر می‌شود.
• کبد چرب گرید ۳: این مرحله شدیدترین آسیب به کبد را نشان می‌دهد و باید برای درمان مورد توجه فوری قرار بگیرد.

کبد چرب چه عوارضی دارد؟

درصورتی‌که کبد چرب با تغییر سبک زندگی درمان نشود آسیب‌ها و التهاب‌های کبدی بیشتر می‌شود. در مواردی که درمان موثری انجام نمی‌شود، زخم کبدی یا سیروز ایجاد می‌شود. اما عوارض کبد چرب فقط سیروز نیست و با پیشرفت آن خطر ابتلا به هپاتیت و سرطان هم بیشتر می‌شود.

کبد چرب را چگونه درمان کنیم؟

کبد چرب درمان دارویی خاصی ندارد و اقدامات درمانی باید در جهتی باشد که چربی‌های موجود در کبد آب شود و کبد بتواند فعالیت معمول خود را انجام دهد. مواردی که در ادامه توضیح می‌دهیم، راه‌های مختلفی‌ست  که به کم شدن چربی کبدکمک می‌کند.

درمان خانگی کبد چرب چگونه است؟

اصول مراقبت فردی و اقدامات خانگی برای درمان کبد چرب تغییر عادت‌های غذایی و فعالیت‌های فرد است. افرادی که مبتلا به کبد چرب هستند، باید برخی موارد غذایی را از برنامه غذایی خود حذف کنند و به جای آن خوراکی‌های دیگر جایگزین کنند.

برای درمان کبد چرب چه غذاهایی نباید بخوریم؟

اگر دنبال درمان عارضه‌ی کبد چرب هستید، اولین خوراکی که باید دور آن را خط بکشید روغن‌های حیوانی یا اسید چرب اشباع، اسیدهای چرب ترانس است. روغن‌های گیاهی مانند روغن زیتون، روغن آفتابگردان و روغن کنجد گزینه‌های مناسب‌تری برای استفاده هستند. غذاهای فراوری شده، فست فودی و آماده به‌دلیل فرایند آماده سازی و نمک و روغن فراوان موجود در آن برای افرادی که کبد چرب دارند مضر است.

استفاده از خوراکی‌های شیرین و قند هم به دلیل این‌که در فرایند جذب به کبد آسیب می‌زند باید محدود شود. نوشیدن الکل هم برای افرادی که مبتلا به کبد چرب هستند ممنوع است. چون الکل باعث آسیب به سلول‌های کبدی و تخزیب آن‌ها می‌شود.

برای درمان کبد چرب چه غذاهایی باید بخوریم؟

مصرف میوه و سبزیجات، فیبرها باعث ایجاد احساس سیری می‌شود و به کاهش وزن و توده‌ی چربی کمک می‌کند . به‌علاوه ویتامین c موجود در میوه و سبزیجات سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند و باعث بازسازی سلول‌های کبدی می‌شود.  استفاده از منابع حیوانی و گیاهی امگا ۳ یکی از اقداماتی است که باعث بازیابی سلامت کبد می‌شود. منابع حیوانی مانند انواع ماهی ساردین، سالمون، ماهی تن و منابع گیاهی سرشار از امگا ۳ گردو، زیتون است.

• فعالیت بدنی

ورزش کردن متابولسم پایه را بالا می‌برد و باعث از بین رفتن چربی اضافه در بدن می‌شود. به این ترتیب ورزش کردن هم باعث کاهش وزن و چربی دور شکم می‌شود و چربی وجود در سلول‌های کبدی را از بین می‌برد. بهتر است ورزش‌های هوازی را هر روز به مدت ۳۰یا ۴۰ دقیقه انجام دهید.

درمان طب سنتی کبد چرب چگونه است؟

کبد چرب و درمان آن در طب سنتی با استفاده از گیاهان دارویی انجام می‌شود. گیاهان دارویی در شکل‌های مختلف استفاده می‌شوند و باعث از بین رفتن چربی کبد می‌شود.

دمنوش گیاهی برای درمان کبد چرب

استفاده از دمنوش اصولی دارد. مثلا این‌که نباید بیش‌ ازحد استفاده شود، چون ممکن است باعث عوارض شود، با داروهای دیگری که استفاده می‌کنید تداخل نداشته باشد و در صورت بارداری نباید از دمنوش گیاهی استفاده کنید. برای تهیه دمنوش‌ها حتما از حرارت غیر مستقیم استفاده کنید و دمنوش را در همان روزی که تهیه می‌کنید استفاده کنید و برای روز بعد آماده نکنید.

انواع دمنوش مورد استفاده برای درمان کبد چرب شامل موارد زیر است:

• دمنوش مریم گلی
• دمنوش شاه‌تره
• دمنوش قاصدک
• دمنوش گل داودی
• چای سبز
• دمنوش زردجوبه
• عرقیات گیاهی برای درمان کبد چرب

علاوه بر دمنوش در طب سنتی استفاده ازعرقیات گیاهی هم توصیه می‌شود.

• عرق کاسنی
• عرق خارشتر
• عرق شاه‌تره
• عرق رازیانه

عرق خارمریم درمان کبد چرب است.

روزانه دو مرتبه و هربار یک فنجان از این عرقیات بخورید. می‌توانید دو یا سه عرق گیاهی را با هم مخلوط کنید و استفاده کنید.

توصیه‌های دیگر طب سنتی شامل موارد زیر است:

• متخصصان طب سنتی بر استفاده از خاکشیر برای پاکسازی کبد از سموم تاکید دارند. خاکشیر را می‌توان به شکل بوداده صبح‌ها ناشتا استفاده کرد یا شربت آن را تهیه کرد.
• سماق یک ادویه‌ی موثر در پاکسازی کبد از سموم، چربی و مواد زائد است.
• موم عسل با خاصیت ضد سرطانی و ضد التهابی می‌تواند درمان موثری برای کبد چرب باشد.
• سرکه سیب خاصیت آنتی اکسیدانی دارد و به‌خصوص در درمان کبدچرب الکی بسیار موثر است.

درمان دارویی کبد چرب چگونه است؟

موارد خفیف و متوسط کبد چرب قابل درمان است. همانطور که گفتیم درمان‌ها و مراقبت‌های فردی و استفاده از گیاهان دارویی این بیماری را کنترل می‌کند. در واقع درمان دارویی شیمیایی خاص و قرص برای کبد چرب وجود ندارد و تنها تغییر سبک زندگی می‌تواند این بیماری را درمان کند. استفاده‌ی خودسرانه از داروها هم باعث آسیب کبدی می‌شود. برخی داروها که به علت بیماری‌های دیگر استفاده می‌شود هم باعث آسیب به کبد می‌شود. مثلا آلپورینول که برای درمان نقرس استفاده می‌شود تاثیر مخربی بر کبد دارد.

البته دارو برای کنترل بیماری‌های زمینه‌ساز کبد چرب مانند داروهای فشار خون، دیابت توسط پزشک تجویز می‌شود، اما دارویی که مستقیما کبد چرب را درمان کند وجود ندارد.

چگونه از بروز کبد چرب پیشگیری کنیم؟

بیماری کبد چرب با راهبردها و اقدامات پیشگیرانه‌ی ساده قابل کنترل است. موارد زیر راه‌های حفظ سبک زندگی سالم و پیشگیری از کبد چرب است:

• وزن متعادل داشته باشید.
• حداقل ۳۰ دقیقه در روز ورزش کنید.
• الکل و سیگار را ترک کنید.
• خودسرانه دارو مصرف نکنید.
• مصرف چربی‌های اشباع، چربی‌های ترانس و کربوهیدرات‌ها را کم کنید و سبزیجات، میوه را جایگزین آن‌ها کنید.
• میزان فشارخون، قند و چربی خون را کنترل کنید.